αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΡΙΣΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Κείμενο:Χαρίκλεια Βλαχάκη
Πολλές φορές ο κ. Κώστας Βρεττόπουλος μας είχε αφηγηθεί ιστορίες για τον πόλεμο, για τα χρόνια της κατοχής, για την παλιά Λάρισα, τους χορούς, τις δεξιώσεις, την αγάπη του για τη φωτογραφία και τη συλλογή παλιών εσταντανέ, από τα χρόνια που ο πατέρας του- Μήτσος Βρεττόπουλος- έστησε στο Αλκαζάρ το πρώτο μεταπολεμικό κοσμικό κέντρο. Ένας θησαυρός αναμνήσεων και γεγονότων, τον οποίο ανακαλύψαμε καλά προφυλαγμένο μέσα σε έναν παλιό ξεθωριασμένο κίτρινο φάκελο. Και η ιστορία ξεκινά σαν ασπρόμαυρη ελληνική ταινία.
ΤΟ ΑΛΣΟΣ ΤΟΥ ΑΛΚΑΖΑΡ
To Άλσος του Αλκαζάρ, μέχρι την εποχή του ελληνοιταλικού πολέμου, ήταν ένα πανέμορφο πυκνοφυτεμένο άλσος με ψηλά βαθύσκια δέντρα. Στην αρχή του πάρκου δεξιά μετά την γέφυρα υπήρχε ένα μικρό οίκημα που λειτουργούσε τα καλοκαίρια σαν αναψυκτήριο και το χειμώνα προσφέροντας καφέ στους φίλους του καθημερινού ρομαντικού περιπάτου. Λεγόταν «Αλκαζάρ», είχε μια μεγάλη πλατεία, όπου τοποθετούνταν τα καθίσματα και φημίζονταν για τις «πιένες» του (αυτό που σήμερα- πάλι στην ξενική- ονομάζουμε sold out), ειδικά όταν φιλοξενούσε διάσημες αθηναϊκές ορχήστρες, γνωστούς τραγουδιστές της εποχής, ταχυδακτυλουργούς κ.α. Κατά την περίοδο της κατοχής (’41 - ’42), με τα μεγάλα κρύα και τη φτώχεια, το δάσος του Αλκαζάρ υλοτομήθηκε ολοκληρωτικά.
Την αρχή έκαναν οι Ιταλοί και στη συνέχεια οι Έλληνες, στην προσπάθεια τους να επιβιώσουν. Τα δέντρα έγιναν ξύλα για τη σόμπα και το δάσος απέμεινε χέρσο από την – τότε – ξύλινη γέφυρα μέχρι και το γήπεδο. Εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το στάδιο της ΑΕΛ, υπήρχε ένα μικρό περιβόλι και ακριβώς δίπλα, ένα καφενείο μια σταλιά, περιτριγυρισμένο από λιγοστά δέντρα, κυρίως καρυδιές, τις οποίες διέσωσε ένας ωραίος τύπος, ο Κώστας Γκουντοβάς. Εκείνος φρόντιζε τα δέντρα, λειτουργούσε το καφενεδάκι και σέρβιρε βανίλια, καφέ και τσίπουρο. Το καφενείο ήταν γνωστό με το όνομα «Κιβωτός» μιας και κάθε φορά που πλημμύριζε το ποτάμι, το μικρό οίκημα σχεδόν επέπλεε μέσα στα λασπόνερα. Μετά το μεγάλο σεισμό του ’41, από το κέντρο «Αλκαζάρ» μέχρι και την «Κιβωτό» η γη είχε σκιστεί, δημιουργώντας μεγάλα εμφανή ρήγματα. Όλη αυτή η έκταση δεντροφυτεύτηκε ξανά την άνοιξη του 1946 από μαθητές, νέους της ΕΠΟΝ, προσκόπους και απλό κόσμο. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι πολλά από εκείνα τα δέντρα που φυτευτήκαν τότε, είναι τα ίδια δέντρα που απολαμβάνουν σήμερα οι περιπατητές, στο Αλκαζάρ.
ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΛΚΑΖΑΡ
Δύσκολα τα χρόνια, νωπές ακόμη οι μνήμες του πολέμου. Ο κόσμος προσπαθούσε να ορθοποδήσει. Στο σημείο όπου κάποτε βρισκόταν το παλιό κέντρο «Αλκαζάρ», είχε απομείνει ένα ξερό χωράφι και τίποτα δε θύμιζε τον παλιό καλό καιρό. Στις αρχές του ’47 ο Δήμος Λάρισας αποφάσισε να επαναλειτουργήσει το παλιό εξοχικό κέντρο στην προσπάθεια του να εμψυχώσει την τοπική κοινωνία. Η δημοπρασία που διενεργήθηκε, προέβλεπε την κατασκευή ενός νέου κτηρίου, στον εξωραϊσμό του χώρου και στη λειτουργία ενός κέντρου στα πρότυπα του παλιού. Ο ανάδοχος έπρεπε να εκτελέσει ο ίδιος τις παραπάνω εργασίες, με αντάλλαγμα να μην πληρώνει αντίτιμο ενοικίου στο δήμο. Στη δημοπράτηση ελάχιστοι επιχειρηματίες εκδήλωσαν ενδιαφέρον και την εκμετάλλευση του χώρου ανέλαβε με 15ετες συμβόλαιο ο Μήτσος Βρεττόπουλος, πατέρας του κ. Κώστα Βρεττόπουλου. Τον Μάρτιο του ’47, ξεκίνησαν οι προετοιμασίες και δεκάδες κόσμου, φίλοι και επιχειρηματίες στήριξαν την προσπάθεια. Πρωτεργάτης όμως ήταν ο ίδιος ο επιχειρηματίας Μήτσος Βρεττόπουλος, ο οποίος έφτιαξε σχεδόν τα πάντα με τα χέρια του. Με χρωματιστές πέτρες και βότσαλα διακόσμησε τοίχους και γλάστρες, έχτισε παρτέρια και φύτεψε «νέα» καλλωπιστικά φυτά που έφερε από τον Πλαταμώνα. Κυρίως λεύκες καναδέζικες και ακακίες Κωσνταντινουπόλεως καθώς και θαμνοειδή, όπως Αγγελική και Φορσίφια, Τσιντώνιες και Στρατηγούς. Σημαντική βοήθεια στην επιλογή των φυτών είχε από τον φίλο του και αρχικηπουρό του δήμου, Γρηγόρη Μελίδη.
ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ
Το κυρίως κτήριο ήταν ξυλοκατασκεύη με κεραμοσκεπή από βυζαντινά κεραμίδια ενώ στους τοίχους απλώνονταν μεγάλα παράθυρα που επέτρεπαν τη διάχυση του φυσικού φωτός. Στον εξωτερικό χώρο δημιουργήθηκε μεγάλη πλατεία όπου στρώνονταν πάνω από 3000 τραπεζοκαθίσματα ενώ στο κέντρο της πλατείας υπήρχε πίστα χορού στη μέση της οποίας βρίσκονταν σιντριβάνι, με φωτισμό μέσα στο νερό και εναλλασσόμενα χρώματα. Στην αρχή τα νεοφυτεμένα δέντρα δεν προσέφεραν σκιά και για αυτό δημιουργήθηκαν κιόσκια. Ο εξωτερικός χώρος φωτίζονταν περίτεχνα με λάμπες νέον, τοποθετημένες σε επίκαιρα σημεία, το φως από τις οποίες δημιουργούσε μια ρομαντική ατμόσφαιρα τα βράδια του καλοκαιριού, όταν ο κόσμος γέμιζε ασφυκτικά την πλατεία. Στην κατασκευή των φωτιστικών βοήθησε ο Χρήστος Μαυρογιάννης ειδικός στα ραδιογραμμόφωνα και σε θέματα φωτισμού. ΕΓΚΑΙΝΙΑ Σεπτέμβριος 1947 και το κοσμικό κέντρο «Αλκαζάρ», υποδέχεται τους πρώτους Λαρισαίους. Αρχικά λειτούργησε ως αναψυκτήριο προσφέροντας αναψυκτικά Χαμαϊδή και Δικόπουλου, υποβρύχιο, γλυκά του κουταλιού και κυρίως χαλβά Φαρσάλων από τον άριστο τεχνίτη Γιώργο Τσιμπερδώνη. Το πιο δημοφιλές όμως ποτό ήταν η γκαζόζα- πρόδρομος της σημερινής coca cola- η οποία φτιάχνονταν με λεμονάδα ή γκαζόζα και την προσθήκη ενός γλυκού σκούρου σιροπιού σαν μελάσα, την επονομαζόμενη κίνα. Αρχικά, η μουσική που ακούγονταν ήταν από ραδιογραμμόφωνο με τον καιρό όμως, το κέντρο άρχισε να φιλοξενεί φημισμένους τραγουδιστές της εποχής και νούμερα από όλο τον κόσμο. Το Ιούνιο του 1948 κλείστηκε η πρώτη μεγάλη ορχήστρα με Λαρισαίους μουσικούς. Διευθυντής της ορχήστρας ήταν ο Γιώργος Δαγιάσης, βιολιστής, στο ακορντεόν ο Φωτάκης, τρομπέτα ο στρατιωτικός Καρυστινός, πιάνο ο Λαρισαίος Φωτεινάτος και στη ντράμς ο στρατιωτικός Πανόπουλος, οι οποίοι έπαιζαν στη βεράντα του κτηρίου. Εκείνη την περίοδο, εμφανίστηκαν επίσης με μεγάλη επιτυχία η τραγουδίστρια Ρένα Ντάλια και το κωμικό ακροβατικό ντούο Τότο και Κάρλο. Εν τω μεταξύ οι εργασίες προχωρούσαν, φυτεύονταν περισσότερα δέντρα και το κτήριο επεκτεινόταν σιγά - σιγά.
Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ
Ο κόσμος στερημένος από την κατοχή και τον εμφυλίο, αναζητούσε ευκαιρίες για χορό και διασκέδαση. Ταγκό, ρούμπες, φοξ –τροτ μονοπωλούσαν την πίστα ενώ, σχεδόν εκστατικά, η κοσμική Λάρισα παρακολουθούσε διάσημα νούμερα και αρτίστες της εποχής, με φανταχτερά κοστούμια και εντυπωσιακές τουαλέτες. Ο κ. Κώστας Βρεττόπουλος μας μεταφέρει το κλίμα της εποχής: «Ήταν κάτι το μοναδικό, ένα σημείο συνάντησης, ένας τόπος πολιτισμού και διασκέδασης μια ευκαιρία για ελπίδα μετά τα δεινά του πολέμου. Τα πρωινά της Κυριακής μετά τη λειτουργία οι οικογένειες απολάμβαναν στο Αλκαζάρ τη βόλτα και τον καφέ τους, ενώ τα βράδια, ο κόσμος παρακολουθούσε το εκλεκτό πρόγραμμα. Τον χειμώνα, στο εσωτερικό του κέντρου φιλοξενούνταν χοροεσπερίδες και τα καλοκαίρια, μέσα σε μια όαση δροσιάς, το Λαρισαϊκό κοινό απολάμβανε το πρόγραμμα της ορχήστρας. Φημισμένα ονόματα τους καλλιτεχνικού χώρου έκαναν πρεμιέρα στο κοσμικό κέντρο Αλκαζάρ, προκαλώντας το θαυμασμό των παρευρισκομένων. Το Σεπτέμβριο του ‘ 49 θυμάμαι ότι φιλοξενήσαμε, πρωτοπορώντας για την εποχή, μια γυναίκεια ορχήστρα τζαζ με διευθυντή τον διάσημο μαέστρο Αινιάν και το καλοκαίρι του ‘51 το μουσικό γκρουπ Φον- Φον με την φοβερή επιτυχία τους Copa Campana.
Θυμάμαι και άλλα νούμερα, τα οποία ο πατέρας μου με έβαζε να αναζητώ ανάμεσα στις μεγαλύτερες πίστες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Θυμάμαι επίσης ένα φοβερό χορευτικό νούμερο το ‘58 με τη Μις Ανόβερο και δυο ακόμη χορεύτριες με πατίνια, το ακροβατικό σύνολο «9 Αkef» από την Αίγυπτο, ταχυδακτυλουργούς, κ.α. Αξίζει να αναφέρω επίσης και έναν μοναδικό διευθυντή ορχήστρας που πέρασε από το μαγαζί, τον Πάρμεν, που έστηνε εκπληκτικά προγράμματα για τα οποία όλοι είχαν να λένε. Τα νούμερα αυτά τα κλείναμε από την Αθήνα σε συνεργασία με έναν ατζέντη, τον μοναδικό στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, τον επονομαζόμενο «θείο». Την περίοδο ‘47- ‘ 48 το «Αλκαζάρ» ήταν το μοναδικό κοσμικό κέντρο στη Λάρισα. Υπήρχαν βέβαια- αν θυμάμαι καλά- και τα Πευκάκια κοντά στο σημερινό κτήριο του ΤΕΕ, καθώς και ένα μικρό αλλά φημισμένο ταβερνάκι, του «Κατσαρού» από το οποίο πέρασαν όλοι οι μεγάλες ρεμπέτες. Από το ‘49 υπήρχε βέβαια και το «Φρούριο» με επίσης πολύ καλό πρόγραμμα και φαγητό. Εκτός από διασκέδαση, το Αλκαζάρ προσέφερε και φαγητό. Λίγα πιάτα αλλά πολύ καλής ποιότητας με αποτέλεσμα, όταν υπήρχαν στη Λάρισα επισκέψεις επισήμων, οι τοπικές αρχές να παραθέτουν εκεί δεξιώσεις και γεύματα προς τιμή τους. Θυμάμαι επισκέψεις του βασιλιά Παύλου και της Φρειδερίκης, του Σοφοκλή Βενιζέλου, του Κανελλόπουλου, του Αβέρωφ.
Θυμάμαι επίσης τις ετοιμασίες που γινόντουσαν, τη φρουρά που ήλεγχε το χώρο πριν την έλευση των επισήμων και τον Μήτσο Βρεττόπουλο να καλαμπουρίζει και να σχολιάζει τα πολιτικά γεγονότα της εποχής, με την ιδιότητα του απλού ανθρώπου, μπροστά σε όλα αυτά τα σημαίνοντα πρόσωπα». Αυτή η πορεία συνεχίστηκε μέχρι το 1952, οπότε ο Μήτσος Βρεττόπουλος αρρώστησε και δεν μπορούσε πλέον να ασχοληθεί. Τότε το μαγαζί εκμισθώθηκε σε άλλους επιχειρηματίες, τον Τρυφωνίδη, τον Δήμτσα, τον Τεκερλέκη, τον κονφερασίε Κώστα Μπάμπαρη το ’65, μέχρι και το 1972 οπότε έπαψε να υπάρχει ζήτηση για ανάλογα θεάματα και το κοσμικό κέντρο «Αλκαζάρ» γκρεμίστηκε.
